29 listopada 1936, niedziela

(A) Drohobycz. Bruno Schulz pisze list do Tadeusza Brezy.

(B) Drohobycz. Bruno Schulz pisze list do Romany Halpern.

(C) Drohobycz. Bruno Schulz pisze list do Andrzeja Pleśniewicza. 

(D) Warszawa. W 50 numerze „Wiadomości Literackich” ukazuje się Schulzowska recenzja powieści François Mauriaca Genitrix. Matka i syn

(A) List Schulza do Tadeusza Brezy, prozaika, eseisty i redaktora „Kuriera Porannego”*, utrzymany jest w melancholijnej tonacji. Schulz rozpoczyna literackim fragmentem, w którym zapewnia Brezę o swojej żywej przyjaźni, mimo że nie kontaktowali się ze sobą od dłuższego czasu: „Myślę o Tobie zawsze z wielką czułością i niekiedy jest mi, jak w jednym z tych snów, kiedy śnimy, że ktoś, kto już naprawdę dawno i niepowrotnie odjechał – powrócił i jest w naszym mieście, a my przez dziwną opieszałość, przez niezrozumiałe roztargnienie, jeszcze go wciąż nie odwiedziliśmy, choć to jest ktoś bliski i drogi”1. Później wspomina, że napisał recenzję Adama Grywałda, debiutanckiej powieści Brezy – artykuł powinien się wkrótce pojawić w „Tygodniku Ilustrowanym”, choć sam Schulz ma pewne obawy co do trafności swojego eseju2: „Boję się, że Ci się nie będzie podobał. Jest to książka, którą niezmiernie trudno jest dyskursywnym stylem zreferować, dać pojęciowymi środkami adekwat jej”3.

Schulz zwierza się też Brezie z ogólnego przygnębienia („U mnie tu bardzo smutno i samotno”4) i planów przeprowadzki z Drohobycza do Warszawy lub do Lwowa*.

W zakończeniu jeszcze raz wraca – jak w listach z 18 listopada 1935 i 11 maja 1936 roku – do prośby, aby pod jego nieobecność Breza pamiętał o Józefinie Szelińskiej, narzeczonej Schulza, która mieszka samotnie w Warszawie: „Przed pewnym czasem spotykaliście się z Juną, jak mi pisała, ale potem te spotkania bardzo miłe dla Juny – jakoś ustały – pewnie z jej winy. Ona jest pełna hipochondrii i niesłusznych obaw”5.

Zobacz też: 18 listopada 1935, 11 maja 1936, 30 listopada 1936*, 17 stycznia 1937, 3 lutego 1937. (jo)

(B) Pyta o stratę posady, o której Halpern wspominała w liście i o chorobę synka, która się przewleka. Poleca jej przeczytać Pamiętnik z okresu dojrzewania Witolda Gombrowicza, którego uważa za jednego z najciekawszych pisarzy. Wspomina, że znów planuje wyjazd do Katowic w sprawie ślubu. Pisze, że w zeszłym tygodniu* był we Lwowie, gdzie odwiedził przyjaciółkę Deborę Vogel*.

Zobacz też: 16 sierpnia 1936, 19 września 1936, 30 września 1936, październik 1936, [początek listopada 1936], 15 listopada 1936, 5 grudnia 1936, 30 kwietnia 1937, 24 lipca 1937, 3 sierpnia 1937, 16 sierpnia 1937, [między 20 a 26 sierpnia 1937], 30 sierpnia 1937, 29 września 1937, 13 października 1937, 16 listopada 1937, 12 stycznia 1938, 18 stycznia 1938, 23 stycznia 1938, 6 lutego 1938, [około połowy lutego 1938], 21 lutego 1938, 3 marca 1938, 10 marca 1938, 20 marca 1938, 31 marca 1938, 17 kwietnia 1938, 15 maja 1938, 19 maja 1938, 28 maja 1938, 8 czerwca 1938, [po 12 czerwca 1938], 23 czerwca 1938, 12 lipca 1938, 29 sierpnia 1938, 13 października 1938, 29 października 1938, 26 grudnia 1938, 21 stycznia 1939, [czerwiec 1939].(bt)

(C) W liście dziękuje za głos Pleśniewicza na łamach „Kuriera Porannego” w sprawie polemiki Schulza z Witoldem Gombrowiczem i dzieli się swoimi rozterkami dotyczącymi podjęcia decyzji w sprawie przekazania nowel do druku.

Zobacz też: 4 marca 1936, 26 listopada 1936, 1 grudnia 1936. (bt)

(D) W tonie aprobatywnym dla pisarskiego geniuszu francuskiego pisarza Schulz kreśli dzieje zaborczej miłości macierzyńskiej. Odnosząc się do kontekstu biblijnego i Freudowskich koncepcji psychoanalitycznych, diagnozuje w relacjach powieściowych bohaterów swoiste odwrócenie syndromu kompleksu Edypa rzutowanego na transcendentalne tło6. (mw)

  • 1
    List Brunona Schulza do Tadeusza Brezy z 29 listopada 1936 roku, [w:] Bruno Schulz, Dzieła zebrane, tom 5: Księga listów, zebrał i przygotował do druku Jerzy Ficowski, uzupełnił Stanisław Danecki, Gdańsk 2016, s. 58. 
  • 2
    Recenzja rzeczywiście ukazała się po dwóch miesiącach, w „Tygodniku Ilustrowanym” 1937, nr 3 (z 17 stycznia).
  • 3
    List Brunona Schulza do Tadeusza…, [w:] Bruno Schulz, op. cit., s. 58.
  • 4
    Ibidem.
  • 5
    Ibidem, s. 59.
  • 6
    Bruno Schulz, Matka i syn, „Wiadomości Literackie”, 1936, nr 50, s. 5; przedruk w: idem, Dzieła zebrane, tom 7: Szkice krytyczne, koncepcja edytorska Włodzimierz Bolecki, komentarze i przypisy Mirosław Wójcik, opracowanie językowe Piotr Sitkiewicz, Gdańsk 2017, s. 78–80, przypisy s. 228–229.
(A) List Brunona Schulza do Tadeusza Brezy z 29 listopada 1936 roku
(A) List Brunona Schulza do Tadeusza Brezy z 29 listopada 1936 roku
(B) List Brunona Schulza do Romany Halpern z 29 listopada 1936 roku
(B) List Brunona Schulza do Romany Halpern z 29 listopada 1936 roku
(C) List Brunona Schulza do Andrzeja Pleśniewicza z 29 listopada 1936 roku
(C) List Brunona Schulza do Andrzeja Pleśniewicza z 29 listopada 1936 roku