wrzesień 1968 roku

W tomie poetyckim Jerzego Ficowskiego Ptak poza ptakiem ukazuje się wiersz Mój nieocalony poświęcony Brunonowi Schulzowi.

Wydany w roku 1968 – niesławnie zapisanym w historii relacji polsko-żydowskich – tom wierszy Jerzego Ficowskiego* Ptak poza ptakiem zawiera wiersz Mój nieocalony poświęcony „pamięci Brunona Schulza”1. Utwór był przedrukowany w wyborach wierszy Jerzego Ficowskiego: Wskazówki dla początkujących zegarów. Wiersze z lat 1945–19842, Wszystko to, czego nie wiem3 oraz Gorączka rzeczy4. Został także umieszczony w książkach Ficowskiego o Schulzu – w 1986 roku* w zbiorze Okolice sklepów cynamonowych. Szkice, przyczynki, impresje w charakterze poetyckiego epilogu oraz w książce Regiony wielkiej herezji i okolice. Bruno Schulz i jego mitologia z 2002 roku* w funkcji motta.

Katarzyna Kuczyńska-Koschanny szkicuje sytuację liryczną: „Kiedy czytamy cały wiersz, wiemy, że jego bohater jest Żydem ukrywającym się na antresoli z belek, a jednocześnie wiemy, że tak nie jest, bo zginął 19 listopada 1942 roku zastrzelony. Wiemy, że rozmowa piszącego wiersz i ukrywającego się w wierszu, bezpieczeństwo, które złudnie nadeszło (rok 1968!) są niemożliwe”5. Jerzy Kandziora dostrzega ocalający charakter użytego w tym wierszu czasu teraźniejszego, w którym, mimo tytułu przeczącego wierze w ocalenie, widać rodzaj buntu przed unicestwieniem, swoistą działalność ocalającą: „Nadto użyty tu czas teraźniejszy jakby zamyka przestrzeń wiersza, broni przed jakąkolwiek zmianą, a tym bardziej przed śmiercią”6

Paulina Czwordon dostrzega w obrazie Schulza wchodzącego „w drewno coraz drzewiej i drzewiej” postać spektakularnie kalekującą, „aż do niepełności i śmierci”7.

Zobacz też: 19 listopada 1942, rok 1942 lub 1943*, sierpień 1981 roku, kwiecień 1986 roku, rok 2002. (mr)

 

  • 1
    Jerzy Ficowski, Ptak poza ptakiem, Warszawa 1968, s. 42–43.
  • 2
    Idem, Wskazówki dla początkujących zegarów. Wiersze z lat 1945–1984, Warszawa [brak roku wydania], s. 94. 
  • 3
    Idem, Wszystko to, czego nie wiem, wybór i posłowie Piotr Sommer, Sejny 1999, s. 55–56.
  • 4
    Idem, Gorączka rzeczy, wyboru wierszy dokonał Autor, posłowiem opatrzył Jakub Ekier, Warszawa 2002, s. 110–111.
  • 5
    Katarzyna Kuczyńska-Koschanny, Pisać, patrząc – kreski Jerzego Ficowskiego, [w:] Bruno Schulz: teksty i konteksty. Materiały z VI Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu, pod redakcją Wiery Meniok, Drohobycz 2016, s. 413–414.
  • 6
    Jerzy Kandziora, Narracja historyczna Jerzego Ficowskiego o Zagładzie, „Teksty Drugie” 2009, nr 4, s. 195.
  • 7
    Paulina Czwordon, Empatia i obserwacja. O poezji Jerzego Ficowskiego, Poznań 2010, s. 194.