około 8–10 września 1939, piątek–niedziela

W pierwszych dniach września 1939 roku Artur Sandauer, zgodnie z zaleceniami władz wojskowych wzywających wszystkich mężczyzn w wieku poborowym do udania się w kierunku wschodnim, wędruje z Sambora do Drohobycza¹. Znajduje nocleg u Brunona Schulza. Wspominając ten epizod swej znajomości z Schulzem, przywołuje szczególnie jedną sytuację, do której doszło podczas słuchania komunikatów radiowych dotyczących wieści z frontu. Wielkie wrażenie na Schulzu wywarła informacja o tym, że za sterami niemieckich bombowców zasiadają młode kobiety. „Słuchaliśmy komunikatów polskich, a gdy te zamilkły – niemieckich. «Wiesz? Ich samoloty są podobno pilotowane przez młode dziewczęta» – powiedział mi Bruno z błyskiem podniecenia w oczach”².

Mimo że w artykule Artura Sandauera Wprowadzenie Schulza (II) pojawia się w kontekście wrześniowych wspomnień data dzienna 8 września, ustalenie dokładnej daty tego wydarzenia jest niemożliwe. Podane informacje więcej rzeczy komplikują niż wyjaśnią. Sandauer pisze: „8 września 1939 roku znajdowałem się – jak co niedzielę – u Schulza”³, jednak całe sformułowanie jest nieprecyzyjne. Wynika z niego, że 8 września Sandauer był już w Drohobyczu u Schulza, tak jak to się zwyczajowo działo w każdą niedzielę. Nie wynika natomiast, że przybył akurat 8 września. Gwoli ścisłości należy podkreślić, że w 1939 roku 8 września wypadał w piątek. Dalej pisze Sandauer, że „miasto, bezustannie bombardowane, ogarnięte było paniką”⁴. Tymczasem Drohobycz został zbombardowany dopiero w niedzielę 10 września. Jak pisze Wiesław Budzyński: „pierwsze bomby spadły na «Polmin», największą z drohobyckich rafinerii, 10 września, i to było przyczyną pożaru, jakiego najstarsi drohobyczanie nie pamiętali...”⁵. Potwierdza to w monografii dokumentującej działania niemieckiego lotnictwa w czasie kampanii wrześniowej Marius Emmeling: „Od godz. 12.15 do 14.25 [10 września – przyp. M.R.] 9 Do 17Z z 7. Staffel zaatakowało cele w rejonie Stryj-Drohobycz. Jednocześnie Kampfaufklärer z załogą Olt. Strassera rozpoznawał rejon Przemyśl-Lwów-Stryj (czas lotu bojowego: godz. 12.18-13.40). Przez przypadek zrzucona bomba uszkodziła⁶ magazyn nafty w Drohobyczu”⁷.

Oznacza to, że albo w pamięci Sandauera wydarzenia wrześniowe się zlewają, albo myli datę (i do zdarzenia, które opisuje, doszło w niedzielę 10 września po zbombardowaniu „Polminu”). (mr)