24 sierpnia 1935, sobota

(A) Zakopane. W odpowiedzi na pytanie, czy nie zgodziłby się na urlop bezpłatny, Bruno Schulz prosi Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego o udzielenie urlopu na pierwotnych warunkach.

(B) Warszawa. W 34 numerze „Pionu” ukazuje się pierwsza część eseju Stanisława Ignacego Witkiewicza zatytułowanego Twórczość literacka Brunona Schulza.

(A) Po klęsce w poprzedniej batalii o urlop płatny Schulz wnioskował o urlop płatny, ale taki, w którym jego uposażenie byłoby pomniejszone o wynagrodzenie dla jego czasowego zastępcy zatrudnionego kontraktowo. Kuratorium nie chciało przystać na te warunki i zwróciło się do Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły z pytaniem, czy Schulz nie zgodziłby się na przewidziany ustawowo urlop bezpłatny.

Schulz odpowiada negatywnie i argumentuje, że na urlopie bezpłatnym musiałby siebie i rodzinę utrzymywać wyłącznie ze stypendium, co nie pozwalałoby na godne życie, lub dorabiać w pracy dziennikarskiej, co kłóciłoby się z podstawowym założeniem urlopu, który ma być czasem na pracę literacką. 

Dyrekcja przedłoży prośbę Schulza ministerstwu 30 sierpnia, zaznaczając, że oczekuje pokrycia kosztów zastępstwa1

Zobacz też: 20 marca 1935*, 30 marca 1935*, 8 kwietnia 1935*, 13 maja 1935*, 23 maja 1935*, 28 maja 1935*, 5 czerwca 1935*, 14 sierpnia 1935*, 19 sierpnia 1935*, 10 października 1935*, 23 grudnia 1935*. (kw)

(B) Opracowanie Stanisława Ignacego Witkiewicza jest pierwszą próbą syntezy twórczości literackiej Schulza, kładącą nacisk na jej wartości filozoficzne i światopoglądowe. Zdaniem Witkiewicza powieść i nowela nie mogą być dziełem Sztuki Czystej. Powieść działa treścią, a forma służy do jej potęgowania. Opowiadania Schulza są tworem pośrednim – to proza artystyczna granicząca z Czystą Formą2, będąca odbiciem jego dzieł plastycznych. Autor utworu prozatorskiego przede wszystkim ma zmusić czytelnika do nowego spojrzenia na świat, a uzyskuje się to przez talent, charakter, intelekt oraz światopogląd filozoficzny. „Otóż mimo pozornej nikłości myśli jako takiej, mimo niewyłożonego explicite żadnego filozoficznego poglądu, książka Schulza zionie światopoglądem niezwykłej siły i sugestywności” – stwierdza Witkacy, a następnie próbuje ten światopogląd naszkicować. Pisze o braku rozdziału między materią a duchem, o czasie równie realnym jak przestrzeń, o ciągłej transformacji materii z martwej w żywą. Wniosek: Schulz jest geniuszem, bo ma własny światopogląd, intelekt umożliwiający jego pojęciowe lub symboliczne przedstawienie, oraz talent, czyli zdolność tworzenia oryginalnej formy. Jego dzieło odznacza się też monumentalnością (rozmach koncepcji filozoficznych i społecznych), która jednak dopiero tkwi w zarodku3.
Dalszy ciąg tych rozważań zostanie opublikowany 31 sierpnia 1935 roku. {autorzy id=19}

  • 1
    List do Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 24 sierpnia 1935, w: Bruno Schulz, Dzieła zebrane, tom 5: Księga listów, zebrał i przygotował do druku Jerzy Ficowski, uzupełnił Stanisław Danecki, Gdańsk 2016, s. 237–238; List Brunona Schulza do Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 24 sierpnia 1935, CPAHU-L, Kuratorium Lwowskiego Okręgu Szkolnego m. Lwów, lata 1921–1939, F 179, O 7, Tom XIII, teczka 29376, k. 174.
  • 2
    Czysta Forma – koncepcja artystyczna stworzona przez Stanisława Ignacego Witkiewicza, przeciwstawiająca się zasadom realizmu i wszelkiego życiowego prawdopodobieństwa, ustanawiająca sztukę i filozofię jako źródło przeżyć metafizycznych.
  • 3
    Stanisław Ignacy Witkiewicz, Twórczość literacka Brunona Schulza, „Pion” 1935, nr 34, s. 2–3 (dostępne on-line: http://cyfrowa.chbp.chelm.pl/dlibra/docmetadata?id=9652&from=publication&tab=1). Więcej na ten temat: Andrzej Sulikowski, Twórczość Brunona Schulza w krytyce i badaniach literackich (1934–1976), „Pamiętnik Literacki” 1978, z. 2, s. 264–303; Włodzimierz Bolecki, Witkacy–Schulz, Schulz–Witkacy. Wariacje interpretacyjne, „Pamiętnik Literacki” 1994, z. 1, s. 82–101; Piotr Sitkiewicz, Bruno Schulz i krytycy. Recepcja twórczości Brunona Schulza w latach 1921–1939, Gdańsk 2018.
Stanisław Ignacy Witkiewicz, <i>Twórczość literacka Brunona Schulza</i>, „Pion” 1935, nr 34, s. 2–3.
Stanisław Ignacy Witkiewicz, Twórczość literacka Brunona Schulza, „Pion” 1935, nr 34, s. 2–3.
Stanisław Ignacy Witkiewicz, <i>Twórczość literacka Brunona Schulza</i>, „Pion” 1935, nr 34, s. 2–3.
Stanisław Ignacy Witkiewicz, Twórczość literacka Brunona Schulza, „Pion” 1935, nr 34, s. 2–3.