maj–czerwiec 1940 roku

Lwów. Schulz bierze udział w zbiorowej wystawie grafiki Związku Radzieckich Artystów Ukrainy.

Wystawa, zorganizowana przez Urząd do Spraw Sztuki przy Radzie Komisarzy Ludowych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i lwowski komitet organizacyjny Związku Radzieckich Artystów Ukrainy, oprócz grafiki warsztatowej i użytkowej obejmuje inne prace na papierze (rysunki ołówkiem, tuszem, węglem, kredkami, a także gwasze, akwarele, tempery1). Bierze w niej udział 72 artystów2, w większości uczestników przedwojennych polskich wystaw we Lwowie, reprezentujących rozmaite środowiska i orientacje artystyczne (między innymi członkowie grupy „artes”: Otto Hahn, Jerzy Janisch, Ludwik Tyrowicz)3. Poza jednym wyjątkiem – portretem Stalina autorstwa Mojżesza Psachisa (i może też kilkoma plakatami o nieopisanych tematach?) – na wystawie znajdują się dzieła wolne od jakiejkolwiek ideowości, stworzone przeważnie jeszcze przed wojną (na przykład pejzaże z Włoch i Francji).

Autorzy wstępu do katalogu wystawy wyjaśniają, że jej celem było „pokazać poziom graficznej produkcji artystów zachodnich terenów radzieckiej Ukrainy z czasów przed wyzwoleniem ludów Zachodniej Ukrainy przez Czerwoną Armię i niektóre prace z ostatniego półrocza”4. Tekst kończy jednak deklaracja, a właściwie nakaz: „Artyści zachodnich terenów Radzieckiej Ukrainy muszą stać się aktywnymi uczestnikami budowania nowej socjalistycznej kultury na ziemi wyzwolonej spod ucisku polskiej szlachty i tworzyć dzieła godne naszej wielkiej stalinowskiej epoki”5. Ta sama wystawa była podobno prezentowana w 1940 roku w Kijowie6.

Schulz wystawia trzy rysunki ołówkiem i trzy rysunki tuszem, wszystkie w katalogu zatytułowane „Ilustracja” (z kolejnym numerem zapisanym cyframi rzymskimi)7. Ignacy Witz, również uczestniczący w wystawie, wspomina te rysunki po latach: „O ile sobie przypominam, były to «ilustracje» do czegoś, co jeszcze nie było napisane i nigdy chyba napisane nie zostało”8.

Zobacz też: maj 1940 oraz wystawy do 1942 roku. (um)

  • 1
    Wystawka grafiky, traweń–czerweń 1940, Uprawlinnja w Sprawach Mystectw pry RNK URSR ta Spiłka Radjanśkych Chudożnykiw Ukrajiny, Orgkomitet Mista Lwowa, [Lwiw] (Виставка графіки, травень – червень 1940, Управління в Cправах Mистецтв при РНК УРСР та Спілка Радянських Художників України, Оргкомітет Міста Львова, [Львів]).
  • 2
    We wstępie do katalogu (ibidem, s. 3) podano, że w ekspozycji uczestniczy 56 artystów; w spisie eksponatów na kolejnych stronach zamieszczono jednak 72 nazwiska.
  • 3
    Oprócz twórców związanych przed wojną ze Lwowem w wystawie wzięli udział uciekinierzy z Warszawy (jak Bronisław Wojciech Linke czy Ignacy Łopieński) i z innych regionów Polski.
  • 4
    Iwan Iwaneć, Mychajło Osinczuk, [wstęp], [w:] Wystawka grafiky, s. 3.
  • 5
    Ibidem, s. 7.
  • 6
    Bohdan Łazorak, Łeonid Tymoszenko, Łesia Chomycz, Ihor Czawa, Widomyj i niewidomyj Bruno Szulc (socjokulturnyj portret Drohobycza), naukowa redakcija L. Tymoszenka, Drohobycz 2016 (Богдан Лазорак, Леонід Тимошенко, Леся Хомич, Ігор Чава, Відомий і невідомий Бруно Шульц (соціокультурний портрет Дрогобича), Наукова редакція Л. Тимошенка, Дрогобич 2016), s. 316.
  • 7
    Wystawka grafiky, s. 54, pozycje 325–330.
  • 8
    Ignazy Witz, Bruno Schulz, [w:] idem, Obszary malarskiej wyobraźni, Kraków 1967, s. 40.