Tokio, Theater X (CAI). Prapremiera spektaklu Sanatorium pod Klepsydrą w reżyserii Jana Peszka, który jest też autorem scenariusza oraz jednym z występujących aktorów.
Misako Ueda, dyrektor Teatru X w Ryogoku, starej dzielnicy Tokio, jest admiratorką polskich twórców. W przeszłości współpracowała z Andrzejem Wajdą przy tworzeniu japońskiej wersji Nastazji Filipowny. W 1992 roku, z okazji otwarcia teatru, zorganizowała wystawę portretu Witkacego, która przeobraziła się w Festiwal „Witkacy-in-the-box”. Jan Peszek wraz ze studentami Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie zaprezentował w ramach festiwalu Wariata i zakonnicę. Wówczas narodził się pomysł stworzenia spektaklu na podstawie prozy Brunona Schulza. Peszek tak przedstawia swoją reakcję na propozycję Uedy: „Projekt scenariusza miałem w głowie od pewnego czasu, tak że na ofertę zareagowałem bardzo emocjonalnie. Mimo tego, że nie jestem zawodowym scenarzystą, podjąłem się tej przygody”.
Ustalono, że Teatr X pokryje wszelkie koszty produkcji, natomiast Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie udostępni salę na próby. 15 października 1994 odbywa się światowa premiera Sanatorium pod Klepsydrą, a 6 stycznia 1995 roku* spektakl zostaje – w niezmienionej postaci – przedstawiony polskiej publiczności w krakowskim teatrze.
Prapremierze spektaklu towarzyszy publikacja japońskiej edycji dzieł Schulza w tłumaczeniu Yukio Kudo. W tym czasie w Tokio trwa Festiwal Polski – „PolFes’94”, w ramach którego odbywa się między innymi ekspozycja rysunków Jana Sawki, seria koncertów (przede wszystkim muzyki Chopina), wykładów dotyczących kultury polskiej i kursów polskich tańców narodowych. W przygotowaniu wystawa prac Tadeusza Kantora, którą inauguruje Jan Peszek wykładem zatytułowanym Świat Kantora.
Spektakl w reżyserii Peszka zostaje entuzjastycznie przyjęty przez japońską publiczność. Grany w języku polskim, bez tłumaczenia, spotyka się z dużym zainteresowaniem ze strony widzów. Program (już w języku japońskim) zawiera streszczenie przedstawienia, które zostaje odczytane przez lektora. Po spektaklu widzowie mogą wziąć udział w anonimowej ankiecie i opowiedzieć o swoich wrażeniach dotyczących spektaklu. W odpowiedziach widzów, co podkreśla reżyser, nie ma głosów krytycznych.
Scenariusz Sanatorium pod Klepsydrą powstał w oparciu o fragmenty prozy, rysunków i listów Schulza. Jest to spektakl „bardzo osobisty, gdyż aktor sam jako ojciec przeżywa dylematy związane z rodzicielstwem. Zdaje sobie sprawę, że jest ono w pewnym sensie ciągłą walką i wzajemnym wyniszczaniem się. A właśnie o tym opowiada Sanatorium pod Klepsydrą”. Już sam fakt, że w przedstawieniu występuje tylko i wyłącznie rodzina Peszków świadczy o jego prywatnym, intymnym niemal charakterze. Ojciec, Jan Peszek występuje tu w roli Ojca – Jakuba. Jego syn, Błażej staje się Synem – Józefem, a córka, Maria, gra postacie damskie.
Zobacz też: 1 czerwca 1995. (bt)
