8 lutego 1939, środa

Warszawa. Zofia Nałkowska w Dziennikach komentuje Dwugłos o Schulzu Kazimierza Wyki i Stefana Napierskiego, opublikowany w czasopiśmie „Ateneum”.

W numerze 1 z 1939 roku czasopisma „Ateneum” ukazują się dwa artykuły o twórczości Schulza, autorstwa Kazimierza Wyki* i Stefana Napierskiego*, pod zbiorczym tytułem Dwugłos o Schulzu. Jest to zjadliwy atak na prozę Schulza, choć – jak pisze Włodzimierz Bolecki – „oddzieliwszy zawarte w nim spostrzeżenia opisowe od tez interpretacyjnych, można stwierdzić, że obaj krytycy wyjątkowo trafnie scharakteryzowali najważniejsze cechy poetyki Schulza”1. Wyka i Napierski zarzucali Schulzowi antyhumanizm i antyrealizm, brak hierarchii, zafascynowanie czasem nieludzkim, marginaliami. Napierski pisze: „Specyficzny świat wyobrażeń epigona, jakim jest Schulz, znamionuje dowolność i kalekość; tę ułomność podpiera szczudłami stylu: zamiast nowel, pisuje traktaty pięknoducha”2. 

Zofia Nałkowska z oburzeniem3 pisze w Dziennikach o pracach Wyki i Napierskiego: „Niesłychaną napaść Wyki i Napierskiego w «Ateneum» na Schulza jako na kalekę i ułomnego, uczuwam też jako zły bardzo symptomat”4. Nałkowska umieszcza Dwugłos o Schulzu wśród innych wydarzeń, które budzą w niej poczucie wyobcowania: ostrej krytyki, z jaką się spotkała jej adaptacja Pani Bovary, oraz sporów wokół Nagrody Akademii Niezależnych5, przyznawanej przez redakcję „Wiadomości Literackich”*.

Zobacz też: 15 kwietnia 1934. (mr)

  • 1
    Włodzimierz Bolecki, Dwugłos o Schulzu, [w:] Słownik schulzowski, opracowanie i redakcja: Włodzimierz Bolecki, Jerzy Jarzębski, Stanisław Rosiek, Gdańsk 2006, s. 94.
  • 2
    Stefan Napierski, Kazimierz Wyka, Dwugłos o Schulzu, [w:] Kazimierz Wyka, Stara szuflada, Kraków 1967, s. 264.
  • 3
    Hanna Kirchner uważa, że choć Dwugłos o Schulzu rzeczywiście jest bardzo ostrą krytyką Schulza, to Nałkowska błędnie, w literalny sposób odczytuje wyrażenia użyte przez Napierskiego metaforycznie: kalectwo i ułomność. Zob. przypis 2 do wpisu z 8.02.1939, [w:] Zofia Nałkowska, Dzienniki IV 1930–1939. Część 2 (1935–1939), opracowanie, wstęp i komentarz Hanna Kirchner, Warszawa 1988, s. 388.
  • 4
    Zofia Nałkowska, Dzienniki IV 1930–1939. Część 2 (1935–1939), opracowanie, wstęp i komentarz Hanna Kirchner, Warszawa 1988, s. 386–387.
  • 5
    Akademia Niezależnych była odpowiedzią na powołanie przez sanacyjne władze Polskiej Akademii Literatury. W 1934 „Wiadomości Literackie” ogłosiły plebiscyt pod hasłem „Kogo wybralibyśmy do Akademii Niezależnych, gdyby taka Akademia powstała”. Wyniki ogłoszono 10 lutego 1935 roku. Od 1936 roku Akademia Niezależnych przyznawała nagrodę dla książki roku. W 1939 roku nagrodzona została powieść Jerzego Andrzejewskiego Ład serca. Zob. Kogo wybralibyśmy do Akademii Niezależnych, gdyby taka Akademia powstała? Rozstrzygnięcie plebiscytu czytelników „Wiadomości Literackich”, [w:] Wiadomości Literackie (1924–1939). Wybór, wybór, wstęp i opracowanie Agata Zawiszewska, Warszawa 2015, s. 183–184 (pierwodruk: „Wiadomości Literackie” 1935, nr 6), a także Agata Zawiszewska, Wstęp, [w:] ibidem, s. 44–45; Andrzej Zdzisław Makowiecki, hasło „Wiadomości Literackie”, [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, zespół redakcyjny Alina Brodzka, Mirosława Puchalska, Małgorzata Semczuk, Anna Sobolewska, Ewa Szary-Matywiecka, Wrocław 1992, s. 1175.