4 kwietnia 1935, niedziela

Zakopane. Stanisław Ignacy Witkiewicz pisze wstęp do korespondencyjnego wywiadu z Brunonem Schulzem.

Witkiewicz* kończy pisać swój pierwszy tekst o twórczości Brunona Schulza. Jest to oczekiwany przez redakcję „Tygodnika Ilustrowanego*”1, jak i przez samego Schulza wstęp do ich wspólnej publikacji, która przybrała formę korespondencyjnego wywiadu. Schulz już na przełomie lutego i marca skarżył się redaktorowi naczelnemu „Tygodnika Ilustrowanego” Wacławowi Czarskiemu*, że jego artykuł („w formie wywiadu z Witkacym”) od tygodnia jest u Witkiewicza i istnieje obawa, że zostanie tam już na zawsze2. Czarski w odpowiedzi na ten list zwraca się do Witkiewicza z prośbą o jak najszybsze przesłanie wywiadu wraz z gotowym wstępem, aby publikacją w „Tygodniku” udowodnić Schulzowi, że „żadne tajemne moce na niego nie czyhają”3.

W informacyjnym wstępie, pod tytułem Wywiad z Brunonem Schulzem, Witkiewicz włącza Schulza do linii tak zwanych demonologów4. Grafiki Schulza, które określa mianem drapografii5, są według niego „poematami okrucieństwa nóg”, w których przejawia się immanentne ludzkie zło – ubrane w formę masochizmu i sadyzmu. „Schulz doprowadził wyraz obu tych psychicznych kombinacyj do ostatnich granic natężenia i potwornego niemal patosu” – pisze Witkiewicz6. Pod względem kompozycji autor wstępu przyznaje, że część grafik Schulza jest bliska ideałowi Czystej Formy, co, jak stwierdza, świadczy o niewątpliwym geniuszu autora7. Docenia także Sklepy cynamonowe* i pozostałe opowiadania ogłaszane na łamach czasopism literackich, które nazywa „zjawiskiem pierwszorzędnym”, a samego Schulza – „nową gwiazdą pierwszej wielkości”8.

Tekst Witkiewicza to jedna z pierwszych entuzjastycznych interpretacji literackiej i plastycznej twórczości Schulza9.

Zobacz też: 1 stycznia 1935, 4 marca 1935, 11 kwietnia 1935, 28 kwietnia 1935. (ts)

  • 1
    Wstęp i wywiad Witkacego z Schulzem zostanie opublikowany 28 kwietnia w „Tygodniku Ilustrowanym”, zob. Stanisław Ignacy Witkiewicz, Wywiad z Brunonem Schulzem, „Tygodnik Ilustrowany”, 28 kwietnia1935, nr 17, s. 321–323, http://cyfrowa.chbp.chelm.pl/dlibra/doccontent?id=7294&dirids=1.
  • 2
    Zob. List Brunona Schulza do Wacława Czarskiego [zima 1934/1935], [w:] Bruno Schulz, Księga listów, zebrał i przygotował do druku Jerzy Ficowski, uzupełnił Stanisław Danecki, Gdańsk 2016.
  • 3
    List Wacława Czarskiego znajduje się na odwrocie listu do żony, Jadwigi Witkiewiczowej, z 8 marca 1935, zob. Stanisław Ignacy Witkiewicz, Listy do żony (1932–1935), przygotowała do druku Anna Micińska, opracował i przypisami opatrzył Janusz Degler, Warszawa 2010, s. 295.
  • 4
    Zob. mkł [Małgorzata Kitowska-Łysiak], Demonolodzy, [w:] Słownik schulzowski, opracowanie i redakcja Włodzimierz Bolecki, Jerzy Jarzębski, Stanisław Rosiek, Gdańsk 2006.
  • 5
    Termin wymyślony przez Witkiewicza – zob. przypis 2 w edycji: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Wywiad z Brunonem Schulzem, [w:] idem, Pisma krytyczne i publicystyczne, opracował Janusz Degler, Warszawa 2015, s. 576.
  • 6
    Ibidem, s. 403.
  • 7
    Tę tezę Witkiewicz komentuje w swoim drugim tekście poświęconym Schulzowi: „W wywiadzie w «Tygodniku Ilustrowanym» nazwałem Schulza zjawiskiem na granicy genialności, jeśli już nie wprost geniuszem w związku. Nie jest to banalny superlatyw…”, zob. Stanisław Ignacy Witkiewicz, Twórczość literacka Brunona Schulza, [w:] idem, Pisma krytyczne i publicystyczne, s. 417.
  • 8
    Stanisław Ignacy Witkiewicz, Wywiad z Brunonem Schulzem, [w:] idem, Pisma krytyczne i publicystyczne, s. 405.
  • 9
    Zob. Jerzy Ficowski, Regiony wielkiej herezji i okolice. Bruno Schulz i jego mitologia, Sejny 2002, s. 271–272 i 365.