3 września 1924, środa

(A) Drohobycz. Rankiem Bruno Schulz po raz pierwszy przychodzi do swojego dawnego gimnazjum – aktualnie Państwowego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły – w charakterze nauczyciela.

(B) Drohobycz. Jednocześnie rozpoczyna pracę w I Prywatnym Gimnazjum Żeńskim.

(A) Zapewne rok szkolny rozpoczyna się uroczystym nabożeństwem w kościele parafialnym1.

W roku szkolnym 1924/1925 Schulz uczy rysunków w klasach I–VII (Ia, Ib, IIa, IIb, IIIa, IIIb, IVa, IVb, IVc, Va, Vb, VIa, VIb, VIIa, VIIb). Jednym z uczniów Ia jest Teodor Langermann2, który według Andrzeja Chciuka miał potem współorganizować spotkanie Schulza z Massimem Bontempellim3. W klasie Ib uczy się najstarszy z rodzeństwa Chciuków – Antoni4, którego – jak wspominał Andrzej Chciuk – Schulz miał uderzyć modelem gipsowym5. Do klasy IIb chodzi prawdopodobnie Izaak Feuerberg, o którego Schulz będzie się martwił w 1937 roku[[6]].
Do klasy IIIa – jak można przypuszczać – uczęszczają Marian Knopf i Edmund Löwenthal Lewandowski, do IIIb – Tadeusz Wojtowicz. W klasach czwartych Schulz prawdopodobnie uczy: utalentowanego Stanisława Wildera, Edwarda Silbernera (późniejszego męża Reginy Silberner), Bolesława Baranowskiego, Tadeusza Tarnawskiego (znanego z listu Leona i Niny Horoszowskich do Edmunda Löwenthala Lewandowskiego), swojego siostrzeńca Zygmunta Hoffmana (który zdaniem Aleksego Kuszczaka był dobrym uczniem), a także jego przyjaciół: Marka Spaeta7, Leona Horoszowskiego8 i Erwina Lissa (którego Schulz – jak wspominał inny uczeń klasy IVb Mieczysław Łobodycz (Wachtel) – miał kiedyś niesłusznie ukarać)9. Rok starszy jest Józef Mieczysław Misiołek. Do klasy maturalnej chodzi zaś Stanisław Giza, późniejszy autor książki Na ekranie życia.

Ze wspomnień Edwarda Alojzego Lewickiego wynikałoby, że on także należał do pierwszych uczniów Schulza. Lewicki opowiadał, jak wyglądały wtedy lekcje z Schulzem: „Stąd czekało się na rysunki. Program ówczesny nakazywał rysunek z modelu, były więc w modzie głowy i popiersia gipsowe, odlewy klasycznych dzieł. Były Hery i Diany, była Niobe, a widzę pełno fragmentów kapiteli z różnostylowych kolumn. Były na pewno bryły geometryczne, a wszystko to – przez otwarte drzwi do bramy sąsiedniej – robiło wrażenie nieuporządkowanych. Pachniał swoiście gips, przez irradiację uczuć Profesora na gips – pachniał on też mile”10.

(B) Datę rozpoczęcia pracy Schulza w drugiej placówce udało się ustalić Łesi Chomycz, która określa tę szkołę już jako Prywatne Gimnazjum Koedukacyjne im. Leona Sternbacha11. Dzięki temu wiadomo, że od początku swojej kariery nauczycielskiej Schulz pracował więcej niż w wymiarze pensum.

Zobacz też: 1 września 1924*, 4 września 1924*.  (kw)

  • 1
    Zob. np. Ogólnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie początku roku szkolnego 1922/23, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 1922, nr 18, poz. 189.
  • 2
    Zob. Sprawozdanie dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Drohobyczu za rok szkolny 1928/29 z uwzględnieniem dziesięciolecia 1918–1928, Drohobycz 1929, s. 101.
  • 3
    Andrzej Chciuk, List do Jerzego Ficowskiego z 13 kwietnia 1966 roku, [w:] Bruno Schulz w oczach świadków. Listy, wspomnienia i relacje z archiwum Jerzego Ficowskiego, zebrał, opracował, wstępem i przypisami opatrzył Jerzy Kandziora, transkrypcja listów: zespół Pracowni Schulzowskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego pod opieką Stanisława Rośka i Małgorzaty Ogonowskiej, opracowanie językowe: Małgorzata Ogonowska, Gdańsk 2021.
  • 4
    Zob. Sprawozdanie dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Drohobyczu za rok szkolny 1928/29, s. 101.
  • 5
    „Kiedyś mojego najstarszego brata (który tu jest teraz w Melbourne) zlał, bo leń był niegrzeczny i krnąbrny, rąbnął w pasji w niego jakimś modelem gipsowym i potem nie wiedział, jak smroda utulić, udobruchać. Po latach jeszcze o tym wspominał Schulz, raczej już na wesoło” (Andrzej Chciuk, List do Jerzego Ficowskiego z 17 kwietnia 1966 roku, [w:] Schulz w oczach świadków).
    [6] Zob. List Brunona Schulza do Romany Halpern z 16 sierpnia 1937, [w:] Bruno Schulz, Dzieła zebrane, tom 5: Księga listów, zebrał i przygotował do druku Jerzy Ficowski, uzupełnił Stanisław Danecki, Gdańsk 2016, s. 150–151; List do Romany Halpern z okresu między 20 a 26 sierpnia 1937, [w:] ibidem, s. 152.
  • 7
    Aleksy Kuszczak, Nieco wspomnień o Brunonie Schulzu, [w:] Bruno Schulz w oczach świadków.
  • 8
    Horoszowski zapamiętał, że spotkali się z Schulzem dopiero w klasie piątej: „Ale wróćmy do rzeczy, tj. do Brunia. Pamiętam, że uczył nas rysunków. Ale rysunki były przecież tylko do czwartej klasy. A potem były chyba nadobowiązkowe?! Czyśmy chodzili na rysunki ze względu na Brunia? Nie pamiętam, jak to było. Do czwartej klasy uczył nas rysunków Żywar (?). Wysoki, potężny chłop, blondyn. On nas nauczył nienawidzić i lekceważyć ten przedmiot. W czwartej kasie dał mi z rysunków tzw. poprawkę. A po wakacjach już Brunio był tym, u którego zdawałem te «poprawkę»” (List Leona i Niny Horoszowskich (Lolka i Niny) do Edmunda Löwenthala (Lewandowskiego) z 9 maja 1981 roku, [w:] Schulz w oczach świadków). Jednak jeśli w roku szkolnym 1928/1929 Horoszowski chodził do kalsy VIII, to cztery lata wcześniej był raczej w klasie czwartej, mógł być w niższej, ale raczej nie wyższej.
  • 9
    Mieczysław Łobodycz (Wachtel), List do Jerzego Ficowskiego z 30 stycznia 1974 roku, [w:] Schulz w oczach świadków.
  • 10
    Edward Alojzy Lewicki, List do Jerzego Ficowskiego z 22 sierpnia 1981 roku, [w:] Schulz w oczach świadków.
  • 11
    Леся Хомич, Педагогічна діяльність Бруно Шульца у навчальних закладах Дрогобича, [Łesia Chomycz, Pedahohiczna dijalnist’ Bruno Schulza u nawczalnych zakładach Drohobycza] = Lesia Chomycz, Działalność pedagogiczna Brunona Schulza w szkołach Drohobycza = Lesia Khomyc, Bruno Schulz’s Teaching Career in Drohobych Schools, [w:] Бруно Шульц: тексти і контексти Матеріали VI Міжнародного Фестивалю Бруно Шульца у Дрогобичі, за редакцією Віри Меньок, Дрогобич 2016 [Bruno Schulz: teksty i konteksty Materiały VI Miżnarodnoho Festywalu Bruno Schulza u Drohobyczi, za redakcijeju Wiry Meniok, Drohobycz 2016] = Bruno Schulz: teksty i konteksty. Materiały VI Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu, pod redakcją Wiery Meniok, Drohobycz 2016, s. 573–599.